Όταν το ρολόι έδειξε σήμερα 3:04 το απόγευμα,συμπληρώθηκαν ακριβώς 57 χρόνια από την στιγμή που η καταραμένη πτήση 609 της British European Airways συνετρίβη λίγο έξω από το αεροδρόμιο του Μονάχου σπέρνοντας το θάνατο και αποδεκατίζοντας μια από τις μεγαλύτερες ποδοσφαιρικές ομάδες όλων των εποχών, τους “μπέμπηδες” του Ματ Μπάσμπι και της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Ψάχνοντας στο διαδίκτυο για να μαζέψω στοιχεία για το τραγικό συμβάν, ανακάλυψα ένα κείμενο γραμμένο από έναν φίλαθλο της Γιουνάιτεντ, ο οποίος ήταν 13 ετών όταν συνέβη το δυστύχημα. Ο Tom Clare αποδίδει σε όλη του την έκταση το δράμα που έζησε ο ίδιος, η πόλη του, η Βρετανία ολόκληρη. Είναι αληθινός, αυθεντικός, συγκινητικός, συγκλονιστικός. Διαβάστε τον. Αξίζει τον κόπο.
TOM CLARE: MEMORIES OF MUNICH (ΜΝΗΜΕΣ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ)
Η τραγωδία συνέβη μια Πέμπτη απόγευμα. Και την θυμάμαι αυτή την ημέρα σα να είναι τώρα. Έκανε κρύο, παντού ερημιά και σε μερικές περιοχές της πόλης είχε πέσει χιόνι. Είχε ήδη νυχτώσει πριν τις 4 το απόγευμα. Μετά το σχολείο κατέβηκα την (οδό) Ardwick Green με τη σάκα στον ώμο, διέσχισα την Downing Street και έφτασα στην Rusholme Road. Είχα μεγάλα κέφια γιατί την προηγούμενη μέρα η United μετά από μεγάλη εμφάνιση, είχε αποσπάσει 3-3 από τον Ερυθρό Αστέρα στο Βελιγράδι παίρνοντας έτσι την πρόκριση για δεύτερη συνεχόμενη φορά στον ημιτελικό του Κυπέλλου Ευρώπης Πρωταθλητριών. Όλοι θέλαμε να ξαναβρούμε μπροστά μας την Ρεάλ Μαδρίτης για να πάρουμε εκδίκηση για τον αποκλεισμό της προηγούμενης χρονιάς.
Άρχισα τη βάρδια μου – πήγαινα ζωοτροφές σε σπίτια – και κατάλαβα πως κάτι δεν πήγαινε καλά, όταν έφτασα κοντά σε μια πάμπ, έξω από την οποία είχε το στέκι του ένας εφημεριδοπώλης που πούλαγε την “Evening News” και την “Evening Chronicle”. Μόλις έφτασα δίπλα του, τον είδα να κολλάει στον τοίχο μια αφίσα με τον τίτλο: “Stop Press – United Plane crashes at Munich”. Το “Stop Press” ήταν μια στήλη στη δεξιά μεριά του πρωτοσέλιδου, στο οποίο έμπαιναν οι ειδήσεις της τελευταίας ώρας. Αγόρασα αμέσως ένα φύλο, αλλά το μόνο που έγραφε ήταν: “Το αεροπλάνο της Γιουνάιτεντ έπεσε στο αεροδρόμιο του Μονάχου. Περισσότερα σε επόμενη έκδοση”. Στην αρχή όλοι σκεφτήκαμε πως δεν είχε συμβεί κάτι σοβαρό, πως δεν υπήρχε λόγος να ανησυχήσουμε. Αλλά όσο περνούσε η ώρα, τα νέα άρχισαν να κυκλοφορούν. Κάποιος μου είπε πως υπήρχαν νεκροί, χωρίς όμως να γνωρίζει περισσότερα. Άρχισα να τρέχω προς το σπίτι μου. Έφτασα λαχανιασμένος και μόλις μπήκα μέσα βρήκα τον πατέρα μου καθισμένο δίπλα στο τζάκι να κλαίει.
Το ρολόι στο “Ολντ Τράφορντ” θυμίζει την ώρα του τραγικού δυστυχήματος
Καθίσαμε μαζί, αμίλητοι για ώρες, ακούγοντας τα ονόματα των θυμάτων, ο κατάλογος των οποίων μεγάλωνε όσο περνούσαν τα λεπτά: Roger Byrne, Eddie Colman, Geoff Bent, Billy Whelan, Tommy Taylor, Mark Jones, David Pegg, Walter Crickmer, Tom Curry, Bert Whalley, Alf Clarke, Tom Jackson, Henry Rose, Archie Ledbrooke, Don Davies και Frank Swift. Ήμαστε σαν υπνωτισμένοι, έμοιαζε να έχει σταματήσει ο χρόνος. Η μητέρα μου και η αδερφή μου είχαν γυρίσει στο σπίτι, αλλά κανείς δεν μίλαγε, κανείς δεν αντιδρούσε… Απλώς καθόμασταν ακούγοντας και περιμένοντας. ‘Όλοι προσεύχονταν από μέσα τους, το ένιωθες, όπως ένιωθες και τη λύπη που είχε γεμίσει το σπίτι. Για μένα που τότε ήμουν 13 ετών, ήταν αδιανόητο ότι δεν θα έβλεπα το επόμενο Σάββατο τους ήρωές μου να παίζουν εναντίον της Γουλβς για το πρωτάθλημα. Έκλαψα τόσο πολύ εκείνο το βράδυ και πήγα για ύπνο με την ελπίδα πως θα ξυπνούσα από έναν εφιάλτη και όλα θα ήταν πάλι καλά.
Η σκληρή πραγματικότητα όμως ήταν αυτό που βρήκα το πρωί. Ο πατέρας μου δεν πήγε στη δουλειά την επόμενη μέρα, όπως και οι περισσότεροι κάτοικοι του Μάντσεστερ. Οι πρωινές εκδόσεις των εφημερίδων ήταν ήδη κρεμασμένες στα κιόσκια. Εικόνες, ιστορίες και πάνω απ’ όλα ο αποδεκατισμός μιας ομάδας από υπέροχα νέα παιδιά και εξαίρετους τεχνικούς, αλλά και της αφρόκρεμας του βρετανικού αθλητικού Τύπου. Η ατμόσφαιρα στην πόλη τις μέρες που ακολούθησαν ήταν σουρεαλιστική. Αισθανόσουν το πένθος παντού. Άνθρωποι ξεσπούσαν σε λυγμούς στο δρόμο, στις δουλειές τους, ανά πάσα στιγμή. Θυμάμαι πως δεν έτρωγα, δεν είχα όρεξη να κάνω τίποτα, μόνο έκλαιγα. Η μητέρα μου με κράτησε στο σπίτι για λίγο καιρό, φοβόταν για την κατάστασή μου. Ήμουν σε μια διαρκή κατάσταση σοκ. Είχα γνωρίσει μερικούς από αυτούς τους παίκτες, είχα παίξει μαζί τους τα καλοκαίρια στην δημοτική πισίνα της γειτονιάς.
Σκέφτομαι καθημερινά τα γεγονότα της 6ης Φεβρουαρίου. Οι αναμνήσεις με κάνουν να κλαίω. Η σκέψη ότι εγώ σώθηκα σε αντίθεση με τους άλλους που σκοτώθηκαν, ακόμα με στοιχειώνει. Sir Bobby Charlton
Τα τελευταία τρία χρόνια ήταν ελάχιστα τα ματς που δεν είχα πάει στο Ολντ Τράφορντ – στην πραγματικότητα είχα μεγαλώσει μαζί τους. Μου φαινόταν απίστευτο πως δεν θα ξανάβλεπα τον Τόμι Τέιλορ, τον Ντέιβιντ Πεγκ ή τον Μπίλι Γουίλαν. Αν κάπου υπήρχε μια αχτίδα ελπίδας, αυτή ήταν πως ο Ντάνκαν είχε επιζήσει και οι γιατροί ήταν αισιόδοξοι για την πορεία της υγείας του. Λίγες μέρες αργότερα επέστρεψαν στο Μάντσεστερ τα φέρετρα με τους νεκρούς. Στις 9 το βράδυ μιας κρύας, υγρής Δευτέρας, ένα μακρύ κονβόι από νεκροφόρες τα έφερε από το αεροδρόμιο κατευθείαν στο Ολντ Τράφορντ, όπου και τοποθετήθηκαν μέσα στο γυμναστήριο για να διανυκτερεύσουν εκεί, προτού τα πάρουν την επομένη οι οικογένειές τους. Τεράστια πλήθη είχαν καλύψει όλη τη διαδρομή μέσα στην πόλη παρακολουθώντας την τραγική πομπή. Στεκόμουν κι εγώ σε μια γωνία μαζί με την μητέρα μου και κοιτούσα.
Δεν ακουγόταν απολύτως τίποτα. Τίποτα, εκτός από τον ήχο που έκαναν οι ρόδες των αυτοκινήτων πάνω στον πλακόστρωτο δρόμο και τα πνιχτά αναφιλητά του κόσμου. Οι κηδείες πραγματοποιήθηκαν την εβδομάδα που ακολούθησε, η ατμόσφαιρα όμως στην πόλη δεν έλεγε να ελαφρύνει. Καθολικό και συνεχόμενο πένθος. Η προσοχή άρχισε σιγά-σιγά να μεταφέρεται σε αυτούς που είχαν επιζήσει και στα ιατρικά ανακοινωθέντα για την υγεία του Ντάνκαν που έφταναν από τη Γερμανία. Ο Τζίμι Μέρφι (βοηθός του Ματ Μπάσμπι) ξανάπιασε δουλειά προσπαθώντας να στήσει μια ομάδα για να αντιμετωπίσει την Σέφιλντ Γουένσντεϊ το βράδυ της 19ης Φεβρουαρίου. Την δεύτερη εβδομάδα μετά το δυστύχημα, ο Ντάνκαν άρχισε να χειροτερεύει. Ο επικεφαλής της ομάδας των γιατρών, δόκτωρ Μάουρερ, μιλούσε με θαυμασμό για την θέληση του Ντάνκαν για ζωή παρόλα τα πολύ σοβαρά τραύματά του. Θεέ μου, πόσο ήθελα να ζήσει!
Τα συντρίμμια του Airspeed AS-57 Ambassador της πτήσης 609 της British European Airways
Στις 19 Φεβρουαρίου πήγα στο γήπεδο μαζί με τη μητέρα μου για να παρακολουθήσουμε τον πρώτο αγώνα της Μάντσεστερ μετά την τραγωδία. Η σέντρα θα γινόταν στις 7.30, εμείς όμως φτάσαμε στις 4 για να είμαστε σίγουροι πως θα μπορέσουμε να μπούμε. Ήδη εκείνη την ώρα υπήρχαν τεράστιες ουρές έξω από κάθε θύρα. Όταν άνοιξαν οι πόρτες, ο κόσμος πλημμύρισε τις κερκίδες. Ο καπνός που έβγαζαν οι ατμομηχανές των παλιών τρένων από τον σιδηροδρομικό σταθμό στην απέναντι μεριά του γηπέδου, σχημάτισε μια ομίχλη πάνω από τον αγωνιστικό χώρο. Το πρόγραμμα του αγώνα ήταν μοναδικό – πολύ γρήγορα απέκτησε συλλεκτική αξία. Δεν είχαν αφαιρεθεί τα ονόματα των νεκρών, απλά υπήρχαν 11 κενές, λευκές θέσεις. Στις 6.45 ανακοινώθηκε από τα μεγάφωνα πως οι πόρτες θα έκλειναν, αφού οι κερκίδες ήταν ήδη φίσκα.
Στις 7 έφτασε η στιγμή που περίμεναν όλοι: η ανακοίνωση της ενδεκάδας. Τα λόγια του εκφωνητή ηχούν ακόμα και σήμερα στα αυτιά μου: “In goal Harry Gregg, number two and Captain, Bill Foulkes, number three Ian Greaves, number four Freddie Goodwin, number five Ronnie Cope, number six – and please welcome our new signing from Aston Villa, Stan Crowther, number seven Colin Webster, number eight Ernie Taylor, number nine Alex Dawson, number ten Mark Pearson, number eleven Seamus Brennan”. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις ζητωκραυγές του πλήθους, τη στιγμή που ο Bill Foulkes οδήγησε την Γιουνάιτεντ έξω.
Ο τότε αρχηγός της Γουένσντεϊ, Albert Quixall δήλωσε πως τη στιγμή που έβγαινε από τη φυσούνα, ένιωσε τη βοή που προερχόταν από τις κερκίδες: “Ήταν ότι πιο δυνατό είχα ακούσει στη ζωή μου”. Αυτός ο υπέροχος κόσμος που δεν σταμάτησε στιγμή να φωνάζει, έσπρωξε τους παίκτες στην τελική νίκη με 3-0. Η ατμόσφαιρα ήταν πολύ ηλεκτρισμένη και φωνές έφταναν στο στάδιο από όλη την πόλη. Ακόμα και όσοι είχαν μείνει απ’ έξω όταν έκλεισαν οι θύρες, δεν το κούνησαν από το Ολντ Τράφορντ. Το ότι κερδίσαμε 3-0 ήταν κάτι που δεν το περίμενε κανείς και όταν ο κόσμος άδειασε το γήπεδο αφού τελείωσε το ματς, απλώθηκε πάλι μια απόλυτη ησυχία. Ήταν τόση η ενέργεια που είχε “ξοδευτεί” τις πέντε – έξι προηγούμενες ώρες, που όλοι ένιωθαν εξαντλημένοι.
Ολντ Τράφορντ: “They play on in our memories”…
Δυστυχώς οι χαρές και τα πανηγύρια της βραδιάς της Τετάρτης μετατράπηκαν πάλι σε θρήνο δυο μέρες αργότερα, το πρωί της Παρασκευής. Φέρνω στη μνήμη μου τη μητέρα μου να με ξυπνάει με το απαλό άγγιγμά της και να μου λέει χαμηλόφωνα πως ο Ντάνκαν Έντουαρντς είχε ξεψυχήσει λίγες ώρες πριν. Για ακόμα μια φορά ο κόσμος μου αναποδογύρισε. Ο παίκτης που λάτρευα σαν είδωλο περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον, είχε φύγει κι αυτός. Ποτέ πια δεν θα απολάμβανα το μαγικό του παίξιμο ούτε και θα τον έβλεπα να βγαίνει από το τούνελ και να τρέχει στον αγωνιστικό χώρο με τον τεράστιο διασκελισμό του. Κανείς δεν θα τον ξανάκουγε να γυρνάει στους συμπαίκτες του και να τους ενθαρρύνει με το αμίμητο: “Come on lads, we ‘aven’t come ‘ere for nuffink!” (Ελάτε παιδιά, δεν ήρθαμε εδώ για το τίποτα). Ο Γίγαντας είχε πεθάνει και ο Μύθος μόλις άρχιζε…
Συνειδητοποίησα πως δυσκολευόμουν πολύ να μιλήσω για την τραγωδία – ειδικά στη διάρκεια της εφηβείας μου. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως άφησε μέσα μου μια μεγάλη πληγή – και για να είμαι ειλικρινής το ίδιο συνέβη και σε εκατοντάδες άλλα παιδιά της ηλικίας μου. Για πολύ καιρό συνέχιζα σε κατάσταση σοκ, το έβλεπαν όλοι. Οι γονείς μου, οι δάσκαλοί μου, οι φίλοι μου. Ήμουν χαρούμενος μόνο όταν έμπαινα στο γήπεδο. Για σκεφτείτε το όμως. Μικρά παιδιά να μένουν ξαφνικά χωρίς τους ήρωες που λάτρευαν. Ήμουν από τότε Γιουνάιτεντ μέχρι τα μπούνια. Πιστεύω πως ο κυριότερος λόγος που αυτή η τραγωδία επηρέασε τόσο πολύ τόσους πολλούς ανθρώπους, είναι το γεγονός πως όλοι αυτοί οι παίκτες, οι προπονητές, οι ρεπόρτερ κλπ αποτελούσαν ενεργό μέλος του κοινωνικού ιστού.
Κανείς δεν θα ξανάκουγε τον Ντάνκαν Έντουαρντς να γυρνάει στους συμπαίκτες του και να τους ενθαρρύνει με το αμίμητο: “Come on lads, we ‘aven’t come ‘ere for nuffink!”
Εκείνη την εποχή υπήρχε μεγάλη επαφή μεταξύ των παικτών και των φαν, μεταξύ του συλλόγου και της κοινωνίας. Είναι πολύ δύσκολο να το καταλάβουν οι σημερινοί νέοι, αλλά όλα τα αστέρια εκείνης της εποχής ήταν απλοί, καθημερινοί άνθρωποι. Όχι απλησίαστες “πριμαντόνες” όπως συμβαίνει στις μέρες μας. Ήταν κυριολεκτικά “τα παιδιά της διπλανής πόρτας”. Ήταν ευτυχισμένοι που έπαιζαν μπάλα και ευγνώμονες που μπορούσαν να το κάνουν στην ομάδα που λάτρευαν: την Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Ήταν τόσο προσιτοί – αν περίμενες μετά τους αγώνες, μπορούσες να περπατήσεις μαζί τους στο δρόμο ή να σταθείς δίπλα τους στο λεωφορείο. Ακόμα μπορούσες να πιεις μαζί τους μια λεμονάδα και να τα πείτε. Είχαν πάντοτε χρόνο να αφιερώσουν στον κόσμο.
Αλλά ήταν και η φαντασία του βρετανικού αθλητικού που είχε ξυπνήσει με αυτή την Μάντσεστερ. Ήταν η πρώτη φορά που μια ομάδα με τόσο χαμηλό μέσο όρο ηλικίας – τα 22 χρόνια – είχε κατακτήσει το πρωτάθλημα παίζοντας μάλιστα τόσο ελκυστικό, επιθετικό ποδόσφαιρο. Το πλάνο του σερ Ματ Μπάσμπι είχε αποδειχτεί σωστό και όσοι αμφέβαλλαν – και ήταν πολλοί – είχαν διαψευστεί. Αυτός και οι συνεργάτες του είχαν εκπαιδεύσει σωστά τους μαθητές τους. Αλλά και το τεχνικό επιτελείο, όπως και οι παίκτες, ήταν άνθρωποι του λαού. Ο Γουόλτερ Κρίκμερ συνήθιζε να περιφέρεται έξω από το Ολντ Τράφορντ την ημέρα του αγώνα μιλώντας με τους φανς που προσέρχονταν στο γήπεδο. Όταν πλησίαζαν μεγάλα παιχνίδια, οι ουρές που σχηματίζονταν από τους διψασμένους φιλάθλους ήταν ατελείωτες. Ο Μπάσμπι και ο Τζίμι (Μέρφι) βόλταραν πάνω – κάτω και έπιαναν κουβέντα με τους φίλους της Μάντσεστερ.
Αναμνηστική πλάκα στον περίβολο του Ολντ Τράφορντ
Είναι αλήθεια πως ο τρόπος που έπαιζε η Γιουνάιτεντ ποδόσφαιρο, αύξησε και την προσέλευση του κόσμου στο γήπεδο. Όλο και περισσότεροι ήθελαν να θαυμάσουν από κοντά το θέαμα που προσέφεραν οι “Busby Babes”. Η εκπομπή “BBC’s Match of the Day” είχε αρχίσει εκείνη την εποχή – συνήθιζαν να δείχνουν στιγμιότυπα από διάφορα παιχνίδια – και όσοι είχαν τηλεόραση προσκαλούσαν τους φίλους τους ώστε να παρακολουθήσουν όλοι μαζί το πρόγραμμα. Αλλά ήταν και οι ευρωπαϊκοί αγώνες που είχαν αρχίσει να εξάπτουν τη φαντασία των Βρετανών. Ιδίως μετά από εκείνο το πρώτο παιχνίδι εναντίον της Άντερλεχτ στο Maine Road, όταν στις 26 Σεπτεμβρίου του 1956 είχαν εξαφανίσει τους Βέλγους 10-0! Δεν υπάρχει αμφιβολία πως όλοι οι Βρετανοί φίλαθλοι – εκτός από αυτούς της Σίτι! – υποστήριζαν θερμά την ευρωπαϊκή προσπάθεια της Γιουνάιτεντ.
Τα δυο επικά παιχνίδια με τη Ρεάλ Μαδρίτης στις αρχές του 1957 είχαν εκτοξεύσει ακόμα περισσότερο τη φήμη της Μάντσεστερ, ίσως και εξαιτίας των αμφίβολων μεθόδων που ακολούθησαν οι Ισπανοί και στα δυο παιχνίδια. Οι “μπέμπηδες” θεωρούνταν τόσο μεγάλοι πρεσβευτές για τον σύλλογό τους, την πόλη τους και τη χώρα τους που όλοι τους είχαν σε υπόληψη. Ναι, ακόμα και σήμερα συγκινούμαι πολύ όταν μιλάω για εκείνες τις εποχές. Και είμαι σίγουρος πως το ίδιο συμβαίνει και με όλους όσους έζησαν τότε. Αλλά σύμφωνα με τη γνώμη μου, αυτές οι ιστορίες πρέπει να λέγονται. Η ιστορία των “Babes” είναι τόσο σημαντικό μέρος της ιστορίας της Γιουνάιτεντ – όχι τόσο το ίδιο το δυστύχημα, όσο η πορεία αυτών των τεράστιων νεαρών που έχασαν τη ζωή τους κυνηγώντας όχι μόνο το όνειρο του Ματ και των ίδιων, αλλά και τα όνειρα όλων των φιλάθλων τους. Η μνήμη και ο μύθος τους δεν πρέπει να πεθάνει. Ήταν υπέροχοι νέοι άνθρωποι με μοναδικές ικανότητες που έπαιξαν το παιχνίδι τους με τον σωστό τρόπο, αυτό που γνωρίζουμε σήμερα σαν “the Manchester United way”.
Αυτός είναι ο λόγος που οι παραδόσεις μας είναι τόσο ισχυρές, που η μετριότητα δεν είναι αποδεκτή, αυτός είναι ο λόγος που αυτή η παράδοσή μας πρέπει να περνάει από γενιά σε γενιά. Γι’ αυτό μας ζηλεύουν άλλοι σύλλογοι, γιατί πάντοτε ήμαστε στην πρώτη γραμμή και δεν μπορούν να συναγωνιστούν την ιστορία μας. Αυτός είναι ο λόγος που η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ είναι ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ. Γιατί αν γεννηθείς μέσα σε αυτή την παράδοση, θα σε ακολουθεί σε όλη σου τη ζωή. Όταν η Γιουνάιτεντ αιμορραγεί, αιμορραγούμε όλοι. Μπορεί να διαφωνήσουμε, να βρίσουμε ο ένας τον άλλο, να μαλώσουμε, αλλά στο τέλος της μέρας, συμφωνούμε όλοι σε ένα πράγμα: “THERE’S ONLY ONE UNITED!”
ΛΙΓΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΔΥΣΤΥΧΗΜΑ
– Η καταστροφή στο Μόναχο συνέβη στις 6 Φεβρουαρίου 1958, όταν η πτήση 609 της British European Airways συνετρίβη στην τρίτη απόπειρα του πιλότου να απογειώσει το αεροπλάνο μέσα σε χιονοθύελλα. Μέσα στο αεροπλάνο επέβαιναν η ποδοσφαιρική ομάδα της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, μερικοί φίλαθλοι και δημοσιογράφοι. Από τους 44 επιβάτες οι 21 σκοτώθηκαν επί τόπου, ενώ άλλοι δυο υπέκυψαν λίγες μέρες αργότερα στα τραύματά τους.
– Το αεροσκάφος είχε ναυλωθεί από την βρετανική ομάδα για την επιστροφή της από το Βελιγράδι, όπου είχε αντιμετωπίσει τον Ερυθρό Αστέρα στα πλαίσια του Κυπέλλου Ευρώπης πρωταθλητριών ομάδων. Η στάση στο Μόναχο ήταν προγραμματισμένη για ανεφοδιασμό με καύσιμα.
– Επτά από τους παίκτες της Γιουνάιτεντ σκοτώθηκαν επί τόπου ενώ ο Ντάνκαν Έντουαρντς άφησε την τελευταία του πνοή στις 21 Φεβρουαρίου. Οι Τζόνι Μπέρι και Τζάκι Μπλάντσφλαουερ επέζησαν, αλλά δεν μπόρεσαν να ξαναπαίξουν ποδόσφαιρο. Ο ίδιος ο Ματ Μπάσμπι (προπονητής και δημιουργός μαζί με τον Τζίμι Μέρφι του φαινόμενου των “μπέμπηδων”) τραυματίστηκε βαριά και παρέμεινε δυο μήνες στο νοσοκομείο, ενώ είναι χαρακτηριστικό πως του έφεραν δυο φορές παπά πιστεύοντας πως πεθαίνει.
– Η Γιουνάιτεντ κέρδισε μόνο ένα παιχνίδι στη συνέχεια του πρωταθλήματος τερματίζοντας τελικά στην ένατη θέση εκείνη τη χρονιά. Κατάφερε να φτάσει στον τελικό του Κυπέλλου, όπου όμως έχασε 2-0 από την Μπόλτον. Ο Μπάσμπι επανήλθε την επόμενη χρονιά στην τεχνική ηγεσία της ομάδας και άρχισε να δημιουργεί την επόμενη γενιά των “Busby Babes” με παίκτες όπως ο George Best και ο Denis Law, οι οποίοι μια δεκαετία αργότερα κατέκτησαν το Κύπελλο Πρωταθλητριών νικώντας στον τελικό την Μπενφίκα. Ο Bobby Charlton και ο Bill Foulkes – επιζήσαντες της τραγωδίας του Μονάχου – ήταν δυο από τα μέλη της ομάδας του 1968.
ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΕΡ ΜΠΟΜΠΙ ΤΣΑΡΛΤΟΝ
Ένα από τα επίλεκτα μέλη των “μπέμπηδων” του Ματ Μπάσμπι, ήταν ο Μπόμπι Τσάρλτον (20 χρονών τότε), ένας από τους επιζήσαντες του δυστυχήματος στο Μόναχο. Ο αρχηγός της Εθνικής Αγγλίας στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1966 αρνιόταν πεισματικά για 48 ολόκληρα χρόνια να μιλήσει για το μοιραίο απόγευμα του ’58. Μόλις τον Δεκέμβριο του 2006 αποφάσισε να δώσει μια συνέντευξη στους Times και να λύσει έτσι τη σιωπή του σχεδόν μισό αιώνα αργότερα. Με μερικά από τα λόγια του θα κλείσουμε το σημερινό αφιέρωμα:
– Σκέφτομαι καθημερινά τα γεγονότα της 6ης Φεβρουαρίου. Οι αναμνήσεις με κάνουν να κλαίω. Μερικές από τις σκηνές δεν περιγράφονται, αλλά πλέον νιώθω έτοιμος να μιλήσω με λεπτομέρειες για την τραγωδία.
– Αργούσε να σηκωθεί το αεροπλάνο. Το ένιωθα πως κάτι δεν πήγαινε καλά. Και τότε συνειδητοποίησα πως και οι υπόλοιποι ένιωθαν το ίδιο. Αμέσως μετά έγινε απόλυτη ησυχία και καθώς κοίταξα έξω, είδα να χτυπάμε έναν φράχτη. Τότε καταλάβαμε όλοι πως κάτι πολύ σοβαρό συνέβαινε.
– Όταν το αεροπλάνο άρχισε να διαλύεται σε κομμάτια, πετάχτηκα 50 μέτρα μακριά. Όταν ξαναβρήκα τις αισθήσεις μου, ήμουν ακόμα δεμένος πάνω στο κάθισμά μου. Ακούγονταν κραυγές, κλάματα και θόρυβος από τις μηχανές. Η σκέψη ότι εγώ σώθηκα σε αντίθεση με τους άλλους που σκοτώθηκαν, ακόμα με στοιχειώνει.
– Ήμασταν όλοι τόσο καλοί φίλοι. Δεν μπορούσα να καταλάβω πώς εκτινάχτηκα 50 μέτρα από το αεροπλάνο και προσγειώθηκα δεμένος στο κάθισμά μου χωρίς την παραμικρή γρατζουνιά, μόνο με ένα χτύπημα στο κεφάλι. Πώς μπορούσε να συμβαίνει αυτό; Ψηλάφισα όλο το σώμα μου και ήμουν παντού εντάξει, οι φίλοι μου όμως ήταν νεκροί. Αυτό το σκέφτομαι κάθε μέρα της ζωής μου. Και νιώθω ενοχές. Ακόμα και τώρα που το λέω, νιώθω ενοχές.
– Κοίταξα γύρω μου και είδα σκηνές που ποτέ μου δεν θα περιγράψω. Κοιτώντας τώρα προς τα πίσω, ξέρω πως στάθηκα πολύ τυχερός. Ήταν μια από τις μεγαλύτερες τραγωδίες του αθλητισμού, απλά επειδή αυτή η μεγάλη ομάδα ήταν στο δρόμο για να γίνει η καλύτερη στον κόσμο…
