Είχαμε πει και στο προηγούμενο αφιέρωμα πως θα γίνει αφιέρωμα σ’έναν μεγάλο μπασκετμπολίστα που πέρασε και από τα ελληνικά γήπεδα!!!!
Λόγος για τον Ζάρκο Πάσπαλι γεννημένο στις 27 Μαρτίου 1966 στην Pljevlja, στη Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Μαυροβουνίου και με ύψος 2.06 μ.
Υπήρξε ο πρώτος μη Αμερικανός παίκτης (που δεν είχε έστω σπουδάσει στις ΗΠΑ) που υπέγραψαν ποτέ οι Σπερς. Όταν πρωτοπήγε στην Αμερική, το 1989, ήταν η χρονιά που στο ΝΒΑ είχαν καταφτάσει άλλοι 5 Ευρωπαίοι, με τις εφημερίδες να μιλούν για «διεθνή εισβολή»! «Και τώρα που το σκέφτομαι νιώθω ενθουσιασμένος. Ήμουν ένας από τους ελάχιστους παίκτες εκείνη την εποχή που έζησαν την ατμόσφαιρα και τον τρόπο δουλειάς σε ένα διαφορετικό περιβάλλον. Ήμουν στην πρώτη γραμμή», έχει πει σε συνέντευξή του.
Στο πρώτο παιχνίδι της σεζόν 1992-1993 (26/9/1992), που συνέπεσε με την… απαρχή του επαγγελματικού πρωταθλήματος στην Ελλάδα υπό την εποπτεία του (τότε) ΕΣΑΚ, ο Ολυμπιακός έπεσε θύμα έκπληξης χάνοντας εκτός έδρας από την Δάφνη στην παράταση (105-103). Σε εκείνο το ματς ο Πάσπαλι σταμάτησε στους 54 πόντους (13/1 βολές, 19/34 δίποντα, 1/2 τρίποντα, 10 ρ., 4 κλ., 6λ.)!
Τη σεζόν 1991-1992, είχε σκοράρει 46 πόντους απέναντι στον Πανιώνιο στο ΣΕΦ και 43 με αντίπαλο την ΑΕΚ στα Πατήσια.
Στην εν Ελλάδι καριέρα του με Ολυμπιακό, Παναθηναϊκό, Πανιώνιο και Άρη, πέτυχε συνολικά 4.104 πόντους, εκ των οποίων οι 1.068 από βολές!
Μαζί με τους Ντίβατς, Ντανίλοβιτς, Τζόρτζεβιτς, Ρέμπρατσα, Μποντιρόγκα και Σάβιτς ίδρυσαν το «Group Seven», ίδρυμα που προσφέρει φροντίδα στα παιδιά που υποφέρουν από τη φτώχεια και την απομόνωση που επέφερε η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.
Ας ξεκινήσουμε σιγά σιγά…..
Στα νιάτα του «μάγεψε» με τις μπασκετικές του παραστάσεις το κοινό των ελληνικών γηπέδων, κατορθώνοντας να γίνει ο πλέον εμβληματικός ξένος της ελληνικής καλαθοσφαίρισης τη δεκαετία του ’90. Ο Ζάρκο Πάσπαλι, ο αριστερόχειρας σμολ-φόργουορντ με το ανορθόδοξο, αλλά τόσο επιτυχημένο off-balance σουτ και τη διείσδυση στο καλάθι που δεν άφηνε περιθώρια αντίδρασης στους αντιπάλους, από τα μεγαλύτερα αστέρια που ανέδειξε το γιουγκοσλάβικο μπάσκετ, θα βρίσκεται για πάντα στις καρδιές των Ελλήνων φιλάθλων.
Τα πρώτα του μπασκετικά βήματα τα έκανε στην Μπουντούτσνοστ. Στη συνέχεια φόρεσε τη φανέλα της Παρτιζάν, με την οποία το άστρο του ξεκίνησε να λάμπει. Παρέα με τους Βλάντε Ντίβατς και Σάσα Τζόρτζεβιτς, κατέκτησε το Κύπελλο Κόρατς (1988-1989), το Πρωτάθλημα (1986-1987) και το Κύπελλο Γιουγκοσλαβίας (1988-1989). Το 1988 (με συμπαίκτη τον Ζέλικο Ομπράντοβιτς) συμμετείχε στο Φάιναλ-Φορ της Ευρωλίγκας στη Γάνδη, κατακτώντας την 3η θέση (στον ημιτελικό με την Μακάμπι πέτυχε 18 πόντους και στον μικρό τελικό απέναντι στον Άρη 21).
Το ταξίδι στην Αμερική και το NBA…
Τον Ιούλιο του 1989, χωρίς να έχει επιλεγεί σε ντραφτ, υπέγραψε στους Σαν Αντόνιο Σπερς. Για την μεταγραφή του είχε μεσολαβήσει ο -τότε βοηθός προπονητή- Γκρεγκ Πόποβιτς, που είχε δει τον Πάσπαλι στην Γερμανία, σε φιλικά προετοιμασίας με την Γιουγκοσλαβία για το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα.
Η θητεία του στο ΝΒΑ ήταν σύντομη και χωρίς επιτυχία. Με τα «Σπιρούνια» έπαιξε σε μόλις 28 αγώνες (6.5 λεπτά ανά αγώνα), σημειώνοντας συνολικά 72 πόντους (2.6) και μαζεύοντας 30 ριμπάουντ (1.1). Ο νεαρός τότε Ζάρκο δεν μπόρεσε να προσαρμοστεί στα αμερικάνικα αγωνιστικά δεδομένα και το physical game ενώ οι περισσότερες ιστορίες συνδυάζουν τη φυγή του (τον Απρίλιο του 1990) με την κακή εξωγηπεδική ζωή και συγκεκριμένα την αγάπη του για την πίτσα και το τσιγάρο!
Η επόμενη σεζόν τον βρήκε πίσω στην πατρίδα του και την Παρτιζάν. Αναδείχτηκε πρώτος σκόρερ του πρωταθλήματος, με την ομάδα του να φτάνει μέχρι τον τελικό αλλά να μην καταφέρνει να σταματήσει την κυριαρχία της θρυλικής Γιουγκοπλάστικα (Pop 84) των Ράτζα-Κούκοτς.
Ολυμπιακός!
Η απόκτησή του από τον Ολυμπιακό το 1991 άλλαξε την μπασκετική του ζωή αλλά και τη μοίρα της πειραϊκής ομάδας, που χωρίς να το ξέρει τότε, είχε βρει έναν αρχι-σκόρερ, τον… μεσσία των τίτλων και τον παίκτη που θα την οδηγούσε στην ευρωπαϊκή ελίτ.
Την πρώτη του σεζόν με τα «ερυθρόλευκα» (1991-1992), με το νούμερο «8» στην πλάτη, τερμάτισε στην πρώτη θέση των σκόρερ με 741 πόντους (32 μ.ό.), σπάζοντας την… δεκαετή δυναστεία του Νίκου Γκάλη και με «μαέστρο» από τον πάγκο τον Γιάννη Ιωαννίδη, οδήγησε τον Ολυμπιακό (8ος την προηγούμενη χρονιά) στον τελικό του πρωταθλήματος, όπου ηττήθηκε από τον ισχυρό τότε ΠΑΟΚ.
Ο πρώτος τίτλος του Πάσπαλι στην Ελλάδα ήρθε την επόμενη σεζόν, όταν ο Ολυμπιακός με τον Σέρβο… κινητήριο μοχλό κατακτά (μετά από 15 χρόνια) το πρωτάθλημα απέναντι στον Παναθηναϊκό των Γκάλη, Κόμαζετς, Βράνκοβιτς, κερδίζοντας το πλεονέκτημα έδρας με την νίκη στη Γλυφάδα στον 2ο τελικό. Ο Πάσπαλι είχε αναδειχτεί 2ος σκόρερ της Α1 με 653 πόντους, πίσω από τον Ρίτσαρντ Ρέλφορντ της Δάφνης (726).
Στην Ευρώπη, οι Πειραιώτες είχαν αποκλειστεί από την (μετέπειτα πρωταθλήτρια) Λιμόζ ένα βήμα πριν το Φάιναλ-Φορ της Αθήνας, σε ένα παιχνίδι που έμεινε στην ιστορία για την… καταραμένη γραμμή. Στον τρίτο αγώνα της σειράς των προημιτελικών στο «Μοντ Μπλαν» (με τις νίκες στο 1-1), στις 17 Μαρτίου 1993, ο Φορτέ αστοχεί σε τρίποντο και ο Ολυμπιακός με το σκορ στο 58-58, έχει όλο τον χρόνο στην διάθεσή του (παραπάνω από 30″). Ο Μπέρι παίρνει το ριμπάουντ, πασάρει στον Τόμιτς και εκείνος στον Πάσπαλι, που όμως πατάει τη γραμμή του άουτ και δίνει τη μπάλα στους Γάλλους. Στα 3 δευτερόλεπτα ο Ζντοβτς σκοράρει και δίνει την πρόκριση στη Λιμόζ, γράφοντας εκτός από ιστορία το πρώτο… τραύμα του Ζάρκο στην καριέρα του στον Ολυμπιακό.
Η επόμενη σεζόν, 1993-1994, είναι αυτή που θα στιγμάτιζε για πάντα την καριέρα του. Έχοντας τα ηνία της ομάδας στο παρκέ, με τη συνδρομή των έμπειρων Τάρπλεϊ-Φασούλα και το ταλέντο των Σιγάλα, Τάρλατς, Τόμιτς, Νάκιτς, φτάνει με τον Ολυμπιακό στο Φάιναλ-Φορ της Ευρωλίγκας στο Τελ Αβίβ. Παρά τον ενθουσιασμό από τη νίκη επί του Παναθηναϊκού στον ημιτελικό, ο Ολυμπιακός ηττήθηκε στον τελικό από την ισπανική Μπανταλόνα, με τον Πάσπαλι να γίνεται… μοιραίος για την ομάδα του, παρότι ήταν ο πολυτιμότερος παίκτης της (πήρε τον τίτλο του MVP του τελικού). Η χαμένη του βολή στα 4.8” πριν τη λήξη του αγώνα (τότε ίσχυε το 1+1 από τη γραμμή), με το σκορ στο 57-59 υπέρ των Ισπανών, έχει μείνει στην ιστορία. Ο ίδιος ο Πάσπαλι είχε δηλώσει αρκετό καιρό αργότερα πως «ήμουν σίγουρος ότι θα τη χάσω με τόση πίεση που ένιωθα»!
Μετά την κατάκτηση του 2ου συνεχόμενου πρωταθλήματος με τον Ολυμπιακό, πετυχαίνοντας 30 πόντους στον 5ο τελικό στο ΣΕΦ επί του ΠΑΟΚ (3-2 νίκες), ο Πάσπαλι αποχαιρετά τον Ολυμπιακό και μάλιστα με εμφατικό τρόπο, παίρνοντας μεταγραφή για τον «αιώνιο» αντίπαλο Παναθηναϊκό. Η μετακίνησή του στους «πράσινους» το καλοκαίρι του 1994 τον έκανε… κόκκινο πανί για τους φίλους του Ολυμπιακού και δημιούργησε μεγάλη πόλωση στα παιχνίδια των δύο ομάδων.
Η μοναδική του σεζόν στον Παναθηναικό..
Στην μοναδική του σεζόν του στο «τριφύλλι», όπου βρήκε συμπαίκτες μεταξύ άλλων τους Παναγιώτη Γιαννάκη, Στόγιαν Βράνκοβιτς και Νίκο Γκάλη, δεν κατέκτησε τίτλους.
Η επιστροφή του στο ΣΕΦ με τη φανέλα του Παναθηναϊκού στο παιχνίδι πρωταθλήματος στις 19 Φεβρουαρίου 1995, ήταν επεισοδιακή. Οι φίλαθλοι των «ερυθρόλευκων» τον αποκαλούν με συνθήματα «προδότη» σε όλη τη διάρκεια του αγώνα. Εκείνος έδωσε τη νίκη στον Παναθηναϊκό (72-74, η πρώτη ήττα του Ολυμπιακού στην έδρα του στην Α1 μετά από σερί 35 νικών) πετυχαίνοντας καλάθι με το δεξί χέρι και κερδίζοντας φάουλ στην τελευταία επίθεση του αγώνα. Παρότι αριστερόχειρας, σούταρε και τη βολή με το… κακό του χέρι και την έχασε, για να κάνει μετά το ματς την ιστορική δήλωση με αποδέκτη τον Γιάννη Ιωαννίδη: «Το έβαλα με το δεξί, γιατί με το αριστερό κρατούσα τα αρ… μου»! Συνολικά είχε πετύχει 13 πόντους.
Ωστόσο η χαμένη του βολή για άλλη μια φορά στοίχισε στην ομάδα του τίτλο. Ο Ολυμπιακός (είχε κερδίσει επίσης με 2 πόντους στη Γλυφάδα) πήρε το πλεονέκτημα έδρας χάρη στην καλύτερη διαφορά πόντων, κάτι που ουσιαστικά του έδωσε το πρωτάθλημα της σεζόν 1994-1995 (3-2 νίκες οι «ερυθρόλευκοι»), μετά από σειρά επεισοδιακών τελικών.
Στην Ευρωλίγκα, οι «πράσινοι» φτάνουν μέχρι το Φάιναλ-Φορ της Σαραγόσα παίζοντας πολύ καλό μπάσκετ, αλλά ηττώνται και πάλι στον ημιτελικό από τον Ολυμπιακό. Οι 17 πόντοι του Πάσπαλι, που συμμετέχει για δεύτερη συνεχόμενη φορά σε Φάιναλ-Φορ, δεν ήταν αρκετοί για την ομάδα του, που κατέκτησε την 3η θέση κερδίζοντας τη Λιμόζ στον «τελικό της παρηγοριάς».
Η επόμενη σεζόν (1995-1996) τον βρήκε στην… Πλατεία και τον Πανιώνιο του Ντούσαν Ίβκοβιτς. Αποτελώντας το αστέρι των «κυανέρυθρων», τους οδηγεί στην κατάκτηση της 3ης θέσης του πρωταθλήματος (3-0 νίκες επί του ΠΑΟΚ στους μικρούς τελικούς). Όπως έχει δηλώσει, ήταν μια από τις ωραιότερες χρονιές του στην Ελλάδα.
Οι πολύ καλές του εμφανίσεις στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ατλάντα το καλοκαίρι του 1996 (ήταν ο πρώτος σκόρερ του τελικού απέναντι στις ΗΠΑ με 19 πόντους) τράβηξαν το ενδιαφέρον των Ατλάντα Χοκς, που τον κάλεσαν να συμμετάσχει σε καμπ προετοιμασίας. Και πάλι όμως το αμερικάνικο όνειρο αποδείχτηκε απατηλό για τον Πάσπαλι, που εξαιτίας οικογενειακών προβλημάτων που επηρέαζαν το παιχνίδι του, δεν υπέγραψε συμβόλαιο με τα «Γεράκια». Έτσι, την σεζόν 1996-1997 βρήκε μπασκετικό καταφύγιο στην γαλλική Ρασίνγκ Παρί, την οποία βοήθησε να κατακτήσει το πρωτάθλημα μετά από 43 χρόνια.
Δεν θα μπορούσε όμως να λείψει για πολύ από την αγαπημένη του Ελλάδα. Το 1997 επέστρεψε στη χώρα μας για τα… μάτια του Άρη, δεχόμενος την δελεαστικότατη προσφορά του συλλόγου της Θεσσαλονίκης. Παρότι πολλά από τα μεγάλα ονόματα της ομάδας αποχωρούσαν σταδιακά λόγω της οικονομικών ασυνέπειας της διοίκησης, ο Πάσπαλι έμεινε και με τα «κιτρινόμαυρα» κατέκτησε το Κύπελλο Ελλάδας, πετυχαίνοντας 13 πόντους στον τελικό με αντίπαλο την ΑΕΚ (71-68). Στην κανονική διάρκεια του πρωταθλήματος, ο Άρης τερμάτισε 9ος και στη συνέχεια αποκλείστηκε στην α’ φάση των play-off από το Ηράκλειο.
«Η σεζόν 1997-98 στον Άρη ήταν από τις καλύτερες που έζησα. Συμμετείχαμε στο Φάιναλ-Φορ του Κυπέλλου απέναντι σε τρεις ομάδες από την Αθήνα (Παναθηναϊκό, Ολυμπιακό και ΑΕΚ) και σηκώσαμε το τρόπαιο κόντρα σε όλα τα προγνωστικά, με έναν κόσμο να μας αποθεώνει για το κατόρθωμά μας. Νομίζω πως αυτές ήταν από τις πιο ευτυχισμένες στιγμές που έχω ζήσει τόσο ως αθλητής όσο και ως άνθρωπος», έχει πει.
Το κύκνειο άσμα της καριέρας του ήταν η Ιταλία και η Κίντερ Μπολόνια. Το τέλος ήρθε με άδοξο τρόπο, καθώς η κατάχρηση του Ζάρκο στο τσιγάρο οδήγησε την ομάδα στο να τον αποδεσμεύσει στα μέσα της σεζόν, μετά από σειρά κακών εμφανίσεων. Με αυτόν τον τρόπο, στα 32 του μόλις χρόνια, ο σπουδαίος άσσος είπε «αντίο» στο μπάσκετ, αφήνοντας στους απανταχού θαυμαστές του υπέροχες αναμνήσεις.
Ο Πάσπαλι υπήρξε επί σειρά ετών βασικό στέλεχος της εθνικής ομάδας της Γιουγκοσλαβίας, όταν η τελευταία μεσουρανούσε στο παγκόσμιο στερέωμα. Η καριέρα του με τους «πλάβι» είναι πασπαλισμένη με… χρυσόσκονη.
Στο Ευρωμπάσκετ της Αθήνας το 1987, μόλις στα 21 του, συνέβαλε σημαντικά στην κατάκτηση του χάλκινου μεταλλίου από την Γιουγκοσλαβία, σε μια ομάδα με παίκτες όπως οι Πέτροβιτς, Κούκοτς, Ντίβατς, Ράτζα, Βράνκοβιτς και Τζόρτζεβιτς.
Ένα χρόνο μετά, στην Ολυμπιάδα της Σεούλ, έφυγε με το ασημένιο μετάλλιο στο στήθος, μετά τον χαμένο τελικό απέναντι στην υπερδύναμη που λεγόταν ΕΣΣΔ. Στο Ευρωπαϊκό του 1989 στο Ζάγκρεμπ, ως μέλος της «ευρωπαϊκής ντριμ τιμ» Γιουγκοσλαβίας και υπό τις οδηγίες του Ίβκοβιτς, έφτασε στην κορυφή κερδίζοντας στον τελικό την Ελλάδα.
Χρυσών μεταλλίων συνέχεια για τον Ζάρκο, που κατέκτησε άλλο ένα στο Μουντομπάσκετ της Αργεντινής το 1990, απέναντι στην (αποδυναμωμένη) Σοβιετική Ένωση, στον τελευταίο τελικό μεταξύ των δύο εθνών, που στη συνέχεια έπαψαν να υπάρχουν με αυτή τη μορφή. Πρωτιά και στο Ευρωμπάσκετ της Ρώμης το 1991, με αντίπαλο στον τελικό την γηπεδούχο Ιταλία αλλά και στο… δικό μας Euro του 1995.
Οι Σέρβοι νίκησαν στον τελικό τους Λιθουανούς των Μαρτσουλιόνις-Σαμπόνις, για να αποδοκιμαστούν στην απονομή από τους Έλληνες φιλάθλους (εξαιτίας της εύνοιας της διαιτησίας στον ημιτελικό με την Εθνική μας), που μάλιστα κατά τη διάρκεια του αγώνα φώναζαν το περίφημο σύνθημα «δεν θα πάρεις Κύπελλο ποτέ, Πάσπαλιε» (το είχαν… επινοήσει οι φίλαθλοι του Ολυμπιακού κατά τη διάρκεια εκείνης της σεζόν)!
Τελευταία του παρουσία με το εθνόσημο ήταν το 1996, στην Ολυμπιάδα της Ατλάντα, όταν η Γιουγκοσλαβία δεν κατάφερε να κερδίσει την «Dream Team II», κατακτώντας το ασημένιο μετάλλιο.
Η ζωή του Πάσπαλι μετά το μπάσκετ
Η μεγάλη αγάπη του Ζάρκο για το τσιγάρο προκάλεσε προβλήματα στην καριέρα αλλά και την υγεία του. Τον Μάρτιο του 2001, ενώ έπαιζε ποδόσφαιρο 5χ5 στην Αθήνα, υπέστη καρδιακό επεισόδιο και νοσηλεύτηκε για αρκετές εβδομάδες. Τον Ιούλιο του ίδιου έτους ακολούθησε νέα καρδιακή προσβολή που τον οδήγησε στο χειρουργείο και τον κράτησε στο νοσοκομείο μέχρι και το επόμενο έτος. Συνολικά, μέχρι σήμερα έχει πάθει τέσσερις. «Και σε αυτόν τον τομέα», όπως λέει ο ίδιος, «έχω σπάσει όλα τα ρεκόρ! Ξέρω πλέον ότι πρέπει να ζήσω πιο ισορροπημένα». Μετά τις περιπέτειες της υγείας του έγινε χορτοφάγος, αλλά δεν έχει καταφέρει ακόμα να κόψει τελείως το τσιγάρο, παρά μόνο να το ελαττώσει.
Το 2004 ανέλαβε τη θέση του team manager στην Εθνική Σερβίας-Μαυροβουνίου, με προπονητή τον Ζέλικο Ομπράντοβιτς. Ήταν ο σύνδεσμος προπονητή-παικτών ενώ είχε και την ευθύνη της εξομάλυνσης των διαταραγμένων σχέσεων μεταξύ των σταρ της ομάδας. Μετά την δεύτερη συνεχόμενη αποτυχία της ομάδας (η πρώτη στους Ολυμπιακούς της Αθήνας) και τον αποκλεισμό από τους «8» του Ευρωμπάσκετ της Σερβίας το 2005, παραιτήθηκε επικαλούμενος λόγους υγείας και… χρόνου, προκειμένου να αφιερώσει περισσότερο χρόνο στην οικογένειά του. Από το 2009 είναι αντιπρόεδρος της Σερβικής Ολυμπιακής Επιτροπής.
Τίτλοι με την Εθνική
1987 Χάλκινο μετάλλιο Ευρωμπάσκετ (Αθήνα)
1988 Αργυρό Ολυμπιακό μετάλλιο (Σεούλ)
1989 Χρυσό μετάλλιο Ευρωμπάσκετ (Ζάγκρεμπ)
1990 Χρυσό μετάλλιο Μουντομπάσκετ (Μπουένος Άιρες)
1991 Χρυσό μετάλλιο Ευρωμπάσκετ (Ρώμη)
1995 Χρυσό μετάλλιο Ευρωμπάσκετ (Αθήνα)
1996 Αργυρό Ολυμπιακό μετάλλιο (Ατλάντα)
Συλλογικοί τίτλοι
1986-87 Πρωτάθλημα Γιουγκοσλαβίας με Παρτιζάν
1988-89 Κύπελλο Κόρατς με Παρτιζάν
1988-89 Κύπελλο Γιουγκοσλαβίας με Παρτιζάν
1992-93 Πρωτάθλημα Ελλάδας με Ολυμπιακό
1993-94 Πρωτάθλημα Ελλάδας με Ολυμπιακό
1993-94 Κύπελλο Ελλάδας με Ολυμπιακό
1996-97 Πρωτάθλημα Γαλλίας με Ρασίνγκ Παρί
1997-98 Κύπελλο Ελλάδας με Άρη
Ατομικές διακρίσεις
Πρώτος σκόρερ του πρωταθλήματος Γιουγκοσλαβίας 1990-1991
Πρώτος σκόρερ του ελληνικού πρωταθλήματος 1991-1992
MVP του Final-4 της Ευρωλίγκα 1994
